विनिर्माण पक्षधर हावी भएको नेपाली राजनीति

Add caption

टोप अस्लामी

१. मानव समाज राजनीतिबाट अछुतो रहन सक्तैन । समाजमा निर्माण, ध्वंश फेरि निर्माण, प्रगति उन्नति, समानता, अपनत्व र स्वामित्व जस्ता मानव चेतना र यस जगतका धेरै पक्ष राजनीतिसंग गाँसिएको हुन्छ । वास्तवमा मानव जगतभित्र राजनीतिले धेरै अर्थ राखेको 

हुन्छ । समस्त मानव र मानव स्वभाव, भौगोलिक परिधि लगायत सबै पक्षलाई राजनीति र त्यससंगै अन्योन्याश्रित विचारले नेतृत्व गरीरहेको हुन्छ ।

२. नेपालको सन्दर्भमा चिन्तनका हिसाबले विनिर्माणको पक्ष बलियो देखिन्छ । यहाँको राजनीतिक पक्ष बढी जसो विनिर्माण विधिबाट अगाडि बढ्न खोजेको मात्र होईन त्यसरी नै अगाडि बढ्ने प्रवृत्तिबाट निसृत देखिन्छ । यसले गर्दा मानिसहरुमा सामूहिक रुपमा यसपछि यो पक्षलाई सम्पन्न गर्ने भन्ने सन्दर्भमा व्यापक मतभिन्नता पाईन्छ । राज्य तहमा नै यसो हुनुले धेरै कुराहरु प्रतिविम्वित गर्दछ । जुन मतभेदले अन्ततः हाम्रा प्रगतिका मार्गहरु अवरुद्ध त हुन्छन् नै, त्यसका साथै हरेक पुस्ता जसले निर्माणवादी भएर कल्पन्छ र सोही सोंचलाई अगाडि बढाउन संघर्ष मै जीवन विताउनु पर्ने र निराशामा टुङ्गिनु पर्ने बाध्यता हुन्छ । यस्तो परिस्थितिले पछिल्लो पुस्तालाई प्रभाव पारीरहेको हुन्छ । तर पनि पछिल्लो पुस्ताले समाजमा व्याप्त अन्यायका विषयलाई ठम्याई फेरि संघर्षको विगुल फुक्नु पर्ने साथै तिनका महत्वपूर्ण जीवनका पर्यायहरु संघर्ष–मात्र संघर्ष हुँदै गुज्रने देखिन्छ । यहाँनिर निर्माण पक्ष सवल र सम्पन्न हुन नसक्नुमा यसलाई सामान्य भाषामा गृहकार्यको अभाव (परिस्थिति नपाकेको) भनेर टार्न त सकिएला तर समग्रमा भन्दा आत्मकेन्द्रित र निहित स्वार्थको सन्दर्भ यहाँनिर ज्यादा सान्दर्भिक हुन आउँछ । केही मानिसहरु विशेष गरी शक्तिका पूजारीहरु, शक्ति सामु पराधीनहरु र लम्पटहरु समेत र परम्परावादका हिमायतीहरुबाट वनिर्माणका कुण्ठित सन्दर्भलाई सार्थक तुल्याउन ज्यादा प्रयत्न जारी राखिएको पाईन्छ । समाज निर्माणको सन्दर्भमा यस्ता प्रवृत्तिहरु मानवभित्रका अक्षम्य कमजोरीका द्योतक हुन् । यस्ता कृयाकलापले केही व्यक्ति विशेष मात्र होईन सीमित गुट वा निश्चित समुदाय विशेष सम्वृद्ध त बन्ला, तर समाजको आमूल परिवर्तनको सपना कहिल्यै विधिवत र यथार्थ हुन सम्भव छैन ।

३. निश्यच पनि राजनीति भनेको मानव चिन्तनको उपज हो । अर्थात समय र परिस्थिति अनुसार मानव स्वयम् अनुबन्धित हुने स्थिति राजनीतिसंग सम्बन्धित छ भने राजनीतिकै कारण कतिपय समय र परिस्थिति निर्माण भएको हुन्छ । यसर्थ समाज र संसारलाई सन्तुलनमा राख्न मानिसद्वारा प्रतिपादित विचारका साथसाथै सही विधि र त्यसको अक्षरस पालना गर्नु अनिवार्य शर्त हुन आउँछ । यदि यसो हुन सकेन भने विचलन र वेथितिको परिस्थिति बन्नु स्वभाविक छ । यद्यपि यो यथार्थलाई बुद्ध दर्शनसंग पनि गाँसेर हेर्न सकिन्छ । अर्थात ठीकठीक चिन्तन, व्यवहार र विधि नै मानिसका लागि शान्ति र सुखका मार्ग हुन् । कुनै व्यक्ति, गुटका अनावश्यक महत्वाकाँक्षा र लोभ लालच हावी हुन थालेपछि समाज, संगठन, राज्य जताततै समस्या खडा हुन्छ । अर्थात बेठीक र बेढङ्गको प्रयासले परिणाम पनि बेठीक नै दिने गर्छ । मानव चिन्तनका विविध पक्ष जुन छ त्यस मध्ये संकीर्ण र अनावश्यक जबर्जस्त पक्ष हावी हुँदा त्यसले मानव समुदायमा नै समस्या खडा गरीरहेको यथार्थ हामी सबैले जाने बुझेकै कुरा हो । तथापि समस्या र समाधान भन्ने कुरा कतै अन्योन्याश्रित छ कि भन्ने त लाग्दछ तर पनि समस्या समस्या नै हो भने समाधान भनेको मानिसको उच्चाकाँक्षा (परिवर्तनका लागि चिन्तन र कार्य) लाई पुरा गर्न मार्ग प्रशस्त गर्ने माध्ययम/उपाय हो । मानव समाजमा मानिसको उत्पत्ति देखि नै समस्या र समाधान दुवै व्यहोरिदै आएको पाईन्छ । दर्शनले नै त्यस्ता विषयहरुलाई सन्तुलनमा राख्दै आएको हो । मानव चिन्तनबाट प्रतिपादित विचार र व्यवहारलाई दर्शन शास्त्रमा क्रमशः निर्माणवाद (Constructivism) र विनिर्माणवाद (Deconstructionism) भनेर आजका दिनमा व्याख्या र विश्लेषण गरिदै आएको छ ।

४. सरल परिभाषामा निर्माण भनेको समयनुसारको नयाँ विचार, वस्तुको रचना र त्यसलाई अवलम्बन गर्ने सही विधि साथै त्यसको सार्थक कार्यान्वयन भन्ने नै बुझिन्छ । अर्थात निर्माण भनेको समाजका आवश्यक्ता, आकाँक्षा र उद्देश्य समेतलाई परिपूर्ति गर्नका लागि मानिसद्वारा नै गरिदै जाने रचनात्मक साथै ठोस प्रकृया हो । समग्रमा यो बहुजनका हितमा, अल्पसंख्यकका न्यायका लागि साथै लामो समयसम्म उत्पीडन, दमन र अभावमा प्रताडितहरुलाई अगाडि बढाउन र उनीहरुलाई भुगोलको परिधिभित्र अपनत्व कायम गराउनका लागि अपनाईने रचनात्मक उपाय हो । यो प्रकृयालाई नीति र व्यवहारमा अपनाउन सक्ने अवस्था निर्माण गर्न सक्नुले नै सही चिन्तनको रचना र त्यसको उचित कार्यान्वयनको मानक स्थापित हुन्छ । यसका लागि समुदायमा शान्तिको सञ्चार गराउन, विधिमा मानिसहरु बाँधिन र अनुशासन कायम गराउन अत्यन्त आवश्यक छ । फलस्वरुप मानवले थप उपलब्धीका लागि सोंच्न र कृयाशिल हुन मार्ग प्रशस्त समेत हुंदछ । यहाँनिर मानिसका (खास गरी नेतृत्वकर्ताका) धैर्यता, दूर दृष्टि साथै नीतिमा अनुबन्ध कृयाशिलता जरुरी पक्ष हो । अर्कोतर्फ, परिस्थिति त नयाँ हो तर तत् परिस्थितिमा पनि कुण्ठायुक्त विविध बाधा अड्चन कायम गर्ने, घुमाईफिराई यथास्थिति कायम गर्न गरिने कुनै पनि एकाधिकारवादी र परम्परावादी गतिविधिहरु विनिर्माण पक्षधर हुन् । विनिर्माणका प्रकृयाहरु कर्ताका लागि पनि र निर्माण पक्षधरका लागि समेत स्वतः सकसपूर्ण छन् । यो किन पनि हो भने निहित स्वार्थ केन्द्रित विनिर्माणवादले समाजलाई केवल पुनरुत्थानमा लगेर टेकाउँदछ । हो यसले केही समय राज गर्न सक्दछ किनभने विनिर्माणका क्रुर अडानले मानिसहरु आजित हुने परिस्थिति खडा हुन्छ र अन्ततः खराब नै भए पनि त्यस्ता विनिर्माण पक्षलाई मौन समर्थन गरेको अवस्था केही समयका लागि कायम हुन सक्दछ तर दीर्घकालिन भने अवश्य हुदैन । किनभने मानव समाज भनेको आफैमा यथास्थितिको विरोधी हो । तत्कालिन बाध्यात्मक अवस्थाको विकल्प खोज्नु मानव चेतनाको स्वभाविकपना पनि हो । यद्यपि मानव समाजमा यिनै दुई चिन्तन र प्रवृत्ति (निर्माणवाद र विनिर्माणवाद) बीचमा सदा लडाई र संघर्ष भईरहनेछ । यो सन्दर्भ साना साना इकाईहरुसम्म प्रतिविम्बित हुन सक्दछ ।
एउटा संकीर्णताको प्रतिस्थापन्न अर्को संकीर्णता निर्माणवाद हुन सक्दैन । अर्थात एउटा एकाधिकारलाई निषेध गरेर स्थापित गरिने अर्को एकाधिकार निर्माण हुन सक्दैन । त्यो भनेको केवल विनिर्माणकै नयाँ निरन्तरता मात्र हो । यसरी स्थापित गरिने कथित निर्माण न त लोकतान्त्रिक हुन सम्भव छ न त आर्थिक सामाजिक पक्षबाट प्रगतिशिल नै । यसकारण निर्माण भन्ने वित्तिकै सबैको समान अपनत्व, राज्यमा स्वामित्व, समग्र विकास र सम्वृद्धिको मर्मलाई समेट्ने र स्थापित गर्दै अगाडि बढ्ने एकीकृत सोंच र सामूहिक प्रकृया हो ।

५. यद्यपि विनिर्माणवादलाई शक्तिशाली र शक्तिविहिन दुवै पक्षले अपनाउन सक्दछन् । शक्तिशालीहरुले आफ्नो विद्यमान शक्ति र छत्रछाँया समाजमा कायम राखीराख्न यस्तो विधि अपनाईरहन्छन् भने शक्तिविहिन न्यायका पक्षधरहरुले सामाजिक न्यायका लागि । त्यसैले विनिर्माणको सन्दर्भलाई केलाउँदा त्यसको उद्देश्य कहाँनिर गएर ठोक्किन्छ वा थिग्रिन्छ भन्ने सवाल महत्वपूर्ण हुन्छ । यसकारण संसारमा कुनै पनि कुरा निर्माण हो या विनिर्माण हो भन्ने बारेमा ठम्याउने र पछ्याउने सन्दर्भ मानिसको चेतनामा भर पर्ने कुरा हो । किनभने चेतनाले नै आवश्यक्ताको परिपूर्तिका लागि दिशानिर्देश गर्दै जाने हो । समग्रतामा बहुजनलाई राम्रो गर्ने पक्ष नै निर्माण मानिन सम्भव छ भने बहुजनको कमजोरीमाथि राज गर्ने सन्दर्भ विनिर्माण नै हो ।

६. विनिर्माणमा विश्वास गर्ने वा अडिन चाहनेहरु वा केवल एकाधिकार कायम गर्न चाहनेहरुले निर्माण रुपी चेतना र कृयाकलापका विपक्षमा हुनु अवश्यम्भावी छ । यस्ता कदम खासगरी सत्ताधारीहरुले सामाजिक न्ययायका पक्षधरहरुका विरोधमा चालेका हुन्छन् । अर्थात एकाधिकारका पक्षधरहरुले यो विधि अवलम्बन गर्न मनासिव छ । यस कदमलाई सार्थक तुल्याउन पुरातनवादीहरुबाट सत्ता, शक्ति, प्रलोभन, धम्की, वेवास्ता, गुटगत अफवाह जस्ता सबै खाले दमनकारी नीतिहरु अवलम्बन गरिएका हुन्छन् । सत्ताधारीहरुका यस्ता दमन तबसम्म कायम रहन सम्भव छ जबसम्म विभाजित मानसिकता, सीमित प्रलोभन, वेतुकको दम्भ, निर्वाहमुखी चिन्तन, अफवाहलाई पत्याई हाल्ने जस्ता कमजोरीबाट न्यायका पक्षधरहरु ग्रसित भईरहन्छन् । यहाँनिर सत्ताधारीहरुको आत्मकेन्द्रित सोंच र व्यवहारले पनि उत्तिकै काम गरीरहेको हुन्छ । फलतः विनिर्माणको पक्ष स्वतः बलियो वा दमनकारी भईरहन्छ ।

७. नेपालको राजनीतिक चिन्तन विनिर्माणवादी भयो भनेर प्रष्टै भन्न सकिन्छ । किनभने निर्माणका युगान्तकारी पक्षहरु जो सजिलै समेट्न सकिन्थ्यो त्यो असम्भव जस्तो तुल्याईएको छ । मूलुकमा समयसापेक्ष सृजनात्मकताहरु थपिदै जानु त कता हो कता परम्परावाद समेतलाई कुरुप बनाउने धारबाट हाम्रा राजनीति लरखरिदै छ । यो दुःख र असह्य विडम्बनाको पक्ष हो । नेपाली राजनीतिको यो पक्ष नेपाली जनताकै कारणबाट पनि सम्भव भईरहेको हो । यहाँनिर यथास्थितिवादीहरुबाट जनतामा भ्रम फैलाईरहन सफल भएको प्रति ध्यान केन्द्रित गर्नु जरुरी छ । आमूल परिवर्तनका पक्षधरहरुले जनतामा आम विश्वास दिलाउन नसक्नु पनि यसको कारक तत्वको रुपमा लिईनु पर्छ । यो पक्षलाई आमूल परिवर्तनकारीहरुको महाकमजोरीको रुपमा सम्बन्धित पक्षले आत्मसाथ गरिनु देश र जनताका पक्षमा छ । नेपालमा भौतिक पक्षबाट मात्र होईन मानसिक पक्षबाट हेर्दा पनि राज्य जनउत्तरदायी भएको समग्र उदाहरण पाउन हामीलाई हम्मे हम्मे पर्दछ । यदि राजनीति निर्माणवादी भईदिएर अगाडि बढेको छ भन्ने दावी गरिन्छ भने सबै जसो नेपालीहरुले अपनत्व र स्वामित्व महशुस गर्ने राज्य व्यवस्था किन बन्न सकेन त ? त्यस्तो राज्य संरचना बारे किन आम रुपमा ठोस चिन्तन बन्न सक्दैन त ? अर्थात नेपालको सन्दर्भमा त्यस्तो परिस्थिति निर्माण भएको दावी गरिन्छ भने पनि किन त्यो कायम भईरहन सकेन त ? नेपाली समाजको विकास, समानता, सम्बृद्धि र उन्नतिको मानकबाट हेर्ने हो भने यो सवाल अत्यन्तै भयानक र दर्दनाक पनि छ । किनभने देशको राजनीतिले राम्रो गर्छ है भन्नेमा अधिकाँश जनता विश्वस्त छैनन् । यदि यसो नहुँदो हो त आधा पेट खाएरै भए पनि स्वदेशमै अडिन सक्ने जनशक्तिहरु किन निर्माण भईरहेका छैनन ? जबर्जस्त कुनै एउटा व्यवस्था ल्याईएछ भने पनि त्यो व्यवस्थित किन हुन सक्दैन ? यस्तो अवस्थामा हामीले बुझ्नै पर्ने हुन्छ कि राजनीतिका नाममा विनिर्माण (फगत परिवर्तन) केवल ढोङ्ग हो । यसले विथोल्ने सिवाय केही नगर्दो रहेछ । अर्थात नेपालमा जतिपनि राजनीतिक परिवर्तन भए ती अपरिपक्व र अर्ध सावित गरियो । यसमा पविर्तनका पक्षधरहरुको महाभूल कायम छ भन्न हिच्किचाउनु हुँदैन साथै दूरदृष्टि र आमूल परिवर्तनको मानकबाट परिवर्तनकारीहरुले अथक प्रयास गर्न लागी हाल्नु पर्ने देखिन्छ । यहाँनिर पहिलेकै राजनीतिलाई फर्काउनु नै श्रेयष्कर छ भन्न खोजिएको अवश्य होईन ।

८. यदि नेपालको राजनीतिमा विनिर्माण हदै सम्म हावी नभएको भए यहाँका नयाँ पुस्तामा मूलुक निर्माणका अतृप्त भावना र पक्षहरु किन व्यवहारिक, उत्साहित र निरन्तर बन्न सकीरहेका छैनन् ? सक्नेले जे गरे पनि छुट हुदोरहेछ भन्ने यथार्थ त नयाँ पुस्ताले दिनको घाम जस्तै छर्लङ्ग देखी सकेका छन् । पुरानो व्यवस्था बारेमा सुनेका भरमा विश्वास गरेका नयाँ पुस्ताले नयाँ व्यवस्थामा त यथार्थ प्रष्ट भोग्न बाध्य छन् । यसले गर्दा भावनात्मक र काल्पनिक कुराका पक्षमा लागी धैर्यता कायम गर्न भन्दा अमूल्य जीवनको सार्थकताका लागि नयाँ पुस्ता अवसरको खोजीमा तितरवितर भईरहने प्रकृया रोकिदो छैन । विनिर्माणले हद नाघेको अवस्था हो यो भनेको । यसका सौन्दर्यका अलीकति पनि भाग बाँकी छैनन् भन्ने नै हो यो अवस्था देखिनु भनेको ।

९. प्रकृतिमा रहने, यहाँका चेतनशिल प्राणीबाट सोचिने, गरिने सबै खालका विषयवस्तुहरुमा सौन्दर्य कायम हुन्छ । त्यसरी नै निर्माण र विनिर्माण दुवैमा एक खालको सौन्दर्य त अवश्य हुन्छ नै । निर्माणवादी सोंच र त्यसबाट निसृत कृयाकलापहरुमा खोट भएको अनुभूति मानिसहरुलाई भईदियो र त्यो नै सत्य हो भन्ने लाग्यो भने मानिसहरु विनिर्माण (निष्कृयता) को बाटोमा पनि अवश्य लाग्दछन् । यो अवस्था चरम निराशा र पलायनको अवस्था हुन सक्दछ । यो सन्दर्भ दीगो भईरहने भन्दा पनि निर्माण पक्षका कमजोरीको विरुद्धमा प्रहार गर्न गतिशिल र कायम भएमा त्यस्तो कदम निर्माणवादी मान्नु राम्रो हुन्छ । तर मानव समाज विनिर्माणको सौन्दर्य÷आकर्षणमा तत्कालै गले जस्तो र अली बढी अल्झिएको पाईएको छ । खासगरी अली कमसल खालको विनिर्माणवादी सोंचबाट अभिप्रेरित भई ल्याईने अफवाहहरुबाट मानिसहरु बढी रोमान्चित भएको पाईन्छ । तर जब त्यही विनिर्माणका परिणाम स्वरुप अफवाहरुपी रोमाञ्चकताबाट जब मानिसहरु गल्दछन् तब बल्ल निर्माणका पक्षमा वकालत गर्न वा एकीकृत हुन थाल्दछन् । अर्थात तत्कालिन विनिर्माणवादी प्रवृत्तिलाई परास्त गर्न झन कडा विनिर्माणमा पनि मानिसहरु लालायित हुन सक्दछन् । तथापि त्यस खालको कडा विनिर्माणवादी सोंचको थिग्रिने धरातल भनेकै अन्ततः सम्झौता हुन पुग्दछ जो निर्माणवादी हो । नेपालको सन्दर्भमा प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको परिप्रेक्ष्यलाई मात्र आकलन गर्ने हो भने नेपाली काँग्रेस नेतृत्वको २००७ सालको परिवर्तन, २०४६ सालको परिवर्तन यसका केही उदाहरण हुन् । पछिल्लो चरणमा तत्कालिन नेकपा माओवादी आन्दोलनलाई यसरी लिन सकिन्छ । तराई केन्द्रित राजनीतिक दलका मधेशी आन्दोलन, आदिवासी जनजाति लगायतका कतिपय सामाजिक आन्दोलन पछिका केही परिणामहरु पनि यसका ज्वलन्त उदाहरण हुन सक्छन् । कतिपय राजनीतिक दलहरुका उतारचढावहरुलाई पनि हामीले गम्न सक्तछौं । आम मानिसको मानसपटलमा रहेको माओवादी आन्दोलन जो कडा विनिर्माणवादी र ध्वंशात्मक थियो, त्यसपछिको अवस्था अवश्य पनि निर्माणवादी हुन्छ भन्ने जनविश्वास पलाएको थियो । तर, फेरि पनि विनिर्माण (सत्ता केन्द्रित चिन्तनबाट ग्रसित र एकाङ्कीपन वा आडम्बर) र यथास्थितिवादले परिवर्तनका धारिलोपनामा खिया लाग्दै गएको देखिन्छ । हो, यो खालको विनिर्माण सुसुप्त देखिन्छ तर यससंगै परिवर्तनका पक्षधरहरुमा असन्तोष बाक्लिदो छ । यहाँ सम्म आईपुग्दा कतिपय यथार्थ भ्रमहरु बारे व्यवहारिक रुपमा जानकारी पाउने यथेष्ट अवसर नेपालीहरुका लागि प्रयाप्त बन्दै गएको त छ, तर परिवर्तनको आवरणमा अझै पश्चगामी र एकाधिकारवादी शासन सत्ता कायम हुने प्रवल सम्भावना पनि त्यत्तिकै बलियो बन्दै गएको छ । यस बीचमा पार्टीहरुको फुट, परिवर्तनकारीहरुको विभाजित एवं संकीर्ण मानसिकता, सकारात्मक शाहस नहुनु, तिनीहरुमा सुसुप्त रुपमा व्याप्त वेतुकका आडम्बर, निर्वाहमुखी लालच, क्षणिक वाहवाहीबाट भ्रममा पर्ने व्यक्तिवादी र दलाली चिन्तन र व्यवहार, कर्म भन्दा फलको आस गर्ने परजिवी मानसिकता, कथित खोक्रो आश्वासनमा रोमाञ्चित हुने मनोविज्ञान, परिस्थितिको सामूहिक विश्लेषण र आकलनको अभाव जस्ता पक्षहरु ज्यादै ज्वलन्त रुपमा आत्मसाथ गरिनु पर्ने यथार्थहरु हुन् |

१०. वास्तवमा राजनीति भनेको रचनात्मक निर्माण नै हो । यतिबेला नेपाली समाजमा विनिर्माणका सौन्दर्यहरु लगभग समाप्त भईसकेका छन् । २०७२ बैशाख १२ को भुकम्पका कारण त्यस्ता कुरुप सौन्दर्यहरुका खिलाफमा जनता सोझै उत्रन सक्ने परिस्थिति नभए पनि निर्माणवादी चिन्तन कार्यान्वयन भए त हुन्थ्यो भन्ने शुभचिन्ताको आकुलव्याकुलता मानिसहरुका मनमा झाङ्गिदै गएको छ । यो पक्ष भनेको देशप्रति नयाँ पुस्ताका सकारात्मक सोंच हुन् । समग्रमा भन्दा समाजमा व्याप्त सकारात्मक सोंच हो यो । तर यसको नेतृत्व गर्ने कसले हो त ? देश र जनताका पक्षमा प्रताडित यी भावनाहरु कहाँनिरबाट सम्बोधन हुन सक्तछ त ? यो गम्भीर र यथार्थ अनि ज्वलन्त सवाल हो देश र जनताको कोेणबाट । 

११. यहाँनिर दुई ओटा उपायहरु छन् भन्ने लाग्दछ । पहिलो हो, निर्माणवादी पक्षधरहरुले सबै मानवीय कमजोरीहरु आत्मसाथ गरी राजनीतिक रुपमा साथै भावनात्मक रुपमा अविलम्ब एक ठाउँमा आईहाल्नु र समान रुपमा कृयाशिल हुनु । यसमा विरासत कायम गरेका राजनीतिक दलहरुले कमजोरी सच्याएरै भए पनि अगुवाई गर्दा ज्यादै राम्रो हुनेछ । परिवर्तन पक्षधरहरुको अघोषित नै सही छिटो भन्दा छिटो सके एउटै राजनीतिक दल बन्नु, नभए देश र जनता प्रति प्रतिबद्ध मोर्चा बन्नु (प्राविधिक कमजोरी सच्चिने स्थिति छैन भने अविलम्ब कार्यकगत एकता गरी इमान्दारिताका साथ कृयाशिल भईहाल्नु) जरुरी देखिन्छ अर्थात नयाँ नेपाल निर्माणका लागि यस्ता चिन्तन र चेतनाबाट दीक्षित भई आएकाहरुको सामूहिक प्रयास जरुरी छ जो दीगो हुन सम्भव छ । अर्थात निर्माणवादी चेतना र चिन्तनबाट दीक्षितहरुले भोलीको राष्ट्रिय सम्वृद्धिलाई ध्यानमा राखी जति सकिन्छ खुलेर एकीकृत योगदान गर्न पछि हट्नु हुँदैन । यसरी सामूहिकतामा आधारित भएर गरिने कार्यले उद्देश्यलाई केन्द्रमा राख्न भुल्नु हुँदैन । यस्ता अभियानलाई सार्थक बनाउन आत्मकेन्द्रित कुनै पनि पक्षलाई हावी हुन दिनु हुँदैन । मान्छे न हो भन्ने कोणबाट कमीकमजोरीलाई हावी हुन दिनु हुँदैन । यस्ता शक्तिहरुको एकात्मकता र निरन्तरको खटाईका कारण जुन विधि र थिती बस्नेछ त्यसले सबैमा आशाको सञ्चार गराउनेछ । यो अभियानले सके उही पुस्तालाई नसके अर्को पुस्तालाई विधिमाथि विश्वास जाग्न समय लाग्ने छैन । र, मूलुकले सही गति लिन सक्दछ ।

१२. दोश्रो हो, एकल शक्तिशाली नेतृत्व स्थापित गर्नु जो निर्माणवादी छ । निर्माणवादीहरुको सामूहिक प्रयास हुन नसक्ने अवस्थामा पनि कोही न कोही त अग्रसर हुनै पर्छ । त्यसका लागि निर्माणवादी (विचार, व्यवहार सही भएको÷राजनेतामा हुनु पर्ने गुण भएको चलायमान व्यक्तित्व) एकल व्यक्तित्व भए पनि यो वेथिति फ्याक्न कस्सिनै पर्ने हुन्छ र निःस्वार्थ भावनाबाट प्रेरित त्यस्तो व्यक्तित्व सम्बन्ध, नेतृत्वकारी गुण आदि सबै हिसावले ठीक र निर्माणवादी (तुलनात्मक रुपमा कम स्वार्थी) हुन जरुरी छ । यहाँनिर परिवर्तनकामीहरुले नै निःस्वार्थ नेतृत्व निर्माण गर्न योगदान गर्न पनि सक्नेछन् । यदि यसो पनि हुन सकेन भने समाजको यसै कमजोरीलाई आधार बनाई अशान्तिवादी धारले टाउको उठाउन सक्दछ जसले निर्माणवादको पगरी गुथ्दै विनिर्माणको अवस्था सृजना गर्नेछ । यसको नेतृत्व परम्परावादी वा कथित परिवर्तन पक्षधर जसले पनि लिन सक्नेछ । जो फेरि पनि समाजका लागि बाध्यात्मक हुनेछ र त्यसले समाजमा भ्रम र त्रास व्यापक कायम गराउनेछ । जसको यथार्थ हुनेछ, नेपाली जगतले कल्पना गरेको राज्यसत्ता कहिल्यै निर्माण नभई सधै निर्वाहमुखी अवस्थाबाट नेपाली समाज गुज्रनु पर्नेछ । र, नयाँ आवरणमा परम्परावाद र यथास्थितिवाद जहिले बलियो रुपमै रहनेछ । नेपालको वर्तमान अवस्था यही “पेरीफेरि” नजिक घुमीरहेको छ । जसको यथार्थ हुनेछ, नेपाली जगत (परिवर्तनकामीहरु) ले कल्पना गरेको राज्यसत्ता कहिल्यै निर्माण नभई सधैं निर्वाहमुखी अवस्थाबाट नेपाली समाज गुज्रनु पर्नेछ । वास्तवमा देश अविरल द्वन्दमा फस्ने यस्तो अवस्था सृजना भएमा को जिम्मेवार हुने हो ? अब सवाल राख्न चाहन्छु – न्यायका पक्षधरहरुले, परिवर्तनकामीहरुले कस्तो चिन्तन र व्यवहार अनि कृयाशिलता अवलम्बन गर्ने हो ? अली गम्भीरताका साथ सबैले सोचौं ।

मिति : २०७२ असार ५ गते सम्ममा काठमाडौंमा तयार गरिएको विचार |

( लेखक राष्ट्रिय जनमुक्ति पार्टी, संघीय परिषद, केन्द्रीय समिति

का

, उपमहासचिव/केन्द्रीय प्रचार विभाग प्रमुख 

हुनुहुन्छ | सम्पादक  )

Share on Google Plus

About Unknown

We bring you the latest breaking news that are happening around the world. For daily news, celebrity gossips, scoops, scandals, sports news, crime news and many more, don't forget us to visit ... www.nepalhamro.com.